Przebieg trasy: Olecko – Małe Olecko – Zatyki – Kijewo – Babki Gąseckie – Pomiany – Gąsiorowo – Gąsiorówko – Kleszczewo – Starosty – Nowy Młyn – Wieliczki – Markowskie – Krupin – Imionki – Olecko. Trasa oznaczona kolorem niebieskim.
Warto zobaczyć:
Wieliczki – wieś założona w 1540 r. Obecny barokowy kościół z modrzewia powstał w 1677 r., to najstarszy drewniany kościół na Mazurach. Wewnątrz późnobarokowy ołtarz ze sceną ukrzyżowania. Pięknym przykładem snycerki jest galeryjkowy ołtarz przy wejściu do zakrystii, upamiętniający tragiczny czas najazdu tatarskiego. W rzeźbieniach ambony odnajdziemy herby fundatorów odbudowy kościoła. Kamienny mur okalający wejście na teren kościoła to pozostałość pomnika poświęconego 169 żołnierzom z parafii Wieliczki poległym podczas I wojny światowej. W pobliżu Wieliczek liczne cmentarze poległych żołnierzy – świadectwem dramatycznych walk I wojny światowej na ziemi oleckiej.
Szeszki – wieś założona w XVII wieku i zamieszana głównie przez wolnych chłopów. Po 1945 r. przybyli tu osadnicy głównie ze wsi powiatu suwalskiego: Korkliny, Rudniki, Nowinka.
Szubienica – pagórek przy południowym krańcu Jeziora Oleckie Wielkie. Jak pisano w 1727r. „(...) złodzieje, podpalacze i ci, co ich w domach przetrzymują, śmiercią powrozową na gardle powinni być karani”. Dziś zamiast szubienicy mamy ze wzgórza dobry widok na zatokę Szyjka.
Zarządzający szlakiem: Urząd Miejski w Olecku.
Rok pierwszego znakowania szlaku: 2000 r.
Rok ostatniego znakowania, stan oznakowań: 2006 r., stan dobry.
Opis i wytyczenie w terenie: Zbigniew Sienkiewicz i Stefan Czajkowski
Krótki opis krajoznawczy: poznajemy Legę jako rzekę o dużym znaczeniu gospodarczym - jazy i elektrownie, dawniej młyny – oraz krajobrazowym – urokliwe meandry w głębokiej dolinie na odcinku Pomiany – Gąsiorowo. W Wieliczkach zabytkowy, najstarszy drewniany kościół powiatu oleckiego. Zachęcamy do poznania jego historii (opis w kościele). Na punktach widokowych za Wieliczkami dalekie widoki, w tym na Markowskie Bagno. Poznajemy jak zachowano pamięć i oddano hołd żołnierzom I wojny światowej (duży cmentarz wojenny w Markowskich) oraz uczczono pamięć zwycięstwa plebiscytowego – drzewo w Krupinie. Kilka kilometrów drogi z widokiem na wspaniałe garby Krupińskich Pagórków.
Stopień trudności i przydatność dla innych form turystyki: szlak łatwy. Może być wykorzystywany do turystyki pieszej, konnej i w częściach samochodowej, dużymi odcinkami może być szlakiem narciarskim. Do turystyki konnej i narciarskiej poleca się dwa odcinki (zgodnie z opisem): Lesk - Małe Olecko - Zatyki i Kleszczewo – Starosty - Małe Olecko - Lesk. Zmotoryzowani nie przejadą odcinka Pomiany - Gąsiorowo. Drogę na tym odcinku należy poprawić w znaczącym stopniu, przez wyrównanie i podsypanie drogi.
Km rosnąco
|
[Numery obiektów krajoznawczych zaznaczonych na mapie] |
Długość odcinka [km] |
Nawierzchnia* |
Mała infrastruktura do ustawienia |
0,0 |
Początek trasy przy kamiennym mostku na Ledze przy jej wypływie z jeziora [501]. Jedziemy wzdłuż rzeki ulicą Partyzantów. Na końcu ulicy skręcamy w lewo, na ulicę 1-go Maja, aby po chwili skręcić w prawo, w jednokierunkową ulicę Wąską. Rzeka Lega [597] – prawy dopływ Biebrzy (w dolnym biegu zmienia nazwę na Małkiń i Jegrznia), swój początek bierze na północny-zachód od Olecka ze wzgórz w pobliżu wsi Szarejki. |
0,5 |
A |
|
0,1 |
Po prawej stronie ulicy Partyzantów zobaczymy pozostałości XIX-wiecznej mleczarni miejskiej i browaru, na miejscu którego powstał teatr AGT [598] i klub „U Potęgowej”. |
|
|
|
0,5 |
Ulica Grunwaldzka, skręcamy w lewo, przejeżdżamy most na Ledze przy młynie i jedziemy cały czas na wprost ulicami Lipową i Kościuszki. Mijamy most przy ładnym XIX wiecznym młynie [599]. Dawniej młyn poruszała energia Legi. Dziś żarna młyna porusza energia elektryczna. W budynku znajduje się sklep ze świeżym pieczywem i oczywiście mąka. |
1,0 |
A |
|
1,5 |
Szosa Olecko- Raczki, skręcamy w lewo. |
0,4 |
A |
|
1,9 |
Skręcamy w prawo, do Lesku. Mijamy ogrody działkowe, wiadukt na linii kolejowej Olecko- Suwałki, osiedle mieszkaniowe i przejeżdżamy most na Ledze. Za mostem na zboczu doliny Legi widoczne są pozostałości majątku rolnego Łęgówek. |
0,9 |
A |
|
2,8 |
Za mostem rozjazd, skręcamy w lewo. |
1,2 |
Ż |
|
4,0 |
Z lewej dochodzi droga ze Skowronek, którą pomijamy. Jedziemy cały czas na wprost drogą główną, po prawej mijamy przejazd kolejowy (5,2 km). Trasa prowadzi nad rzeką i nad brzegami rynnowego Jeziora Olecko Małe. |
4,9 |
Ż |
|
6,0 |
Przekraczając Kukowską Strugę warto udać się w kierunku torów kolejowych (w prawo), aby obejrzeć przejście rzeki i drogi pod wspólnym przęsłem wiaduktu [600] na linii Olecko- Ełk. Za strugą szlak prowadzi przez młody las, pod koniec po prawej stronie, tuż przy drodze, możemy odszukać stary cmentarz. |
|
|
Na skraju lasu wiata. |
8,9 |
Szczyt wzniesienia w Małym Olecku, punkt widokowy - widok na Jezioro Oleckie Małe [601] - dł. 4,4 km, szer. 300- 820 m, gł. 38 m, dwie wyspy, brzegi wysokie, przez jezioro przepływa Lega. |
0,2 |
B |
|
9,1 |
W lewo odchodzi droga, która przez most na Ledze prowadzi do Wieliczek - my jedziemy na wprost. Po lewej stronie sklep. Z przedwojennego mostu [602] możemy podziwiać widok na jezioro i wypływ rzeki Legi. |
0,1 |
B |
|
9,2 |
Rozjazd przed budynkiem byłej szkoły - w lewo. |
0,8 |
Ż |
|
10,0 |
Skrzyżowanie przed asfaltową szosą Wieliczki- Kleszczewo - w prawo. |
0,5 |
P |
|
10,5 |
Pomijamy drogę z prawej, na wprost do widocznego lasu. |
2,6 |
P |
|
13,1 |
Przejazd kolejowy linii Ełk - Olecko, na wprost. |
1,0 |
Ż |
|
14,1 |
Rozjazd w Zatykach, brukowaną ulicą w lewo. Sklep, bar. |
0,4 |
B |
|
14,5 |
Koniec Zatyk, rozjazd, drogą żwirową w lewo – wzdłuż toru kolejowego. |
2,0 |
Ż |
|
16,5 |
Kijewo, z prawej pomijamy szosę z Gąsek, asfaltem na wprost. |
0,9 |
A |
|
17,4 |
Za przejazdem kolejowym odchodzi droga asfaltowa w prawo. Jedziemy do Babek Gąseckich. Przed nami 100 m dalej po lewej stronie sklep. PKS. |
2,1 |
A |
|
19,5 |
Rozjazd przy wjeździe do Babek Gąseckich - w lewo. Jeżeli pojedziemy około 1 km w prawo zobaczymy tamę pracującej elektrowni [603], ze stylowo dobudowanym budynkiem maszynowni. Dawniej był tu młyn. Jadąc drogą główną przez tamę i dalej przez Chełchy znajdziemy się nad jeziorem Selmęt Wielki przy szosie Ełk – Augustów. |
1,7 |
Ż |
|
21,2 |
Pomiany, przy budynku w lewo, pod górkę i pierwsza, jeszcze na stoku, droga w prawo. Przy kładce [604] przez Legę kąpielisko. Na całej długości odcinka po prawej widok na meandrującą rzekę. |
1,3 |
P |
Pomiany - wiata |
22,5 |
Gąsiorowo [605], w lewo na żwirówkę i dalej cały czas na wprost. Tuż przed wsią, na wzgórzu, XVIII w. cmentarz z grobowcem Jakuba i Rozalii Kochanów. Obok starej stodoły przy gospodarstwie nad rzeką znajduje się głaz z odciskiem dłoni, jakby ostrzeżenie dla tych, którzy niedawno ograbili wspomniany grobowiec! Warto pogawędzić z właścicielem gospodarstwa o ciekawostkach i zdarzeniach w okolicy, np. o piorunie kulistym. |
1,8 |
Ż |
|
24,3 |
Szosa asfaltowa Kijewo - Guty, jedziemy w prawo. |
0,2 |
A |
|
24,5 |
Szczyt wzniesienia, punkt widokowy. |
0,4 |
A |
|
24,9 |
Most na Ledze w Gąsiorówku, jedziemy na wprost. Gąsiorówko [606] – majątek ziemski z pozostałym do dziś dworkiem. Przy moście ślady po dawnym młynie. Sklep, PKS. |
0,6 |
A |
|
25,5 |
Skręcamy w lewo na drogę żwirową i dalej cały czas na wprost. |
2,3 |
Ż |
|
27,8 |
Szosa asfaltowa przy budynku dawnej szkoły w Kleszczewie, skręcamy w lewo. |
0,3 |
A |
|
28,1 |
Most na Ledze w Kleszczewie [607]. Za mostem w prawo. Sklep, bar, PKS. |
0,6 |
B |
|
28,7 |
Za kolejnym mostem na Ledze na końcu wsi rozjazd, jedziemy lewą odnogą. Za rozjazdem dróg do Niedźwiedzkich (Starost) i Puchówka, znajdziemy trzy cmentarze – to okolica zwana Mogiły [608]. |
1,2 |
P |
|
29,9 |
Skrzyżowanie na skraju lasu, gościńcem na wprost. Jedziemy przez lasy Czarna Dąbrowa i Kleszczewski Bór [609]. Przecinamy Widną Strugę – strumień odprowadzający wodę z zagubionego w lesie jeziora Widnego, z którego woda została spuszczona w XVIII w. i pozostały po nim tylko bagna i wyeksploatowane torfowiska. Torf stanowił bowiem w XIX wieku główne źródło opału na tym terenie. |
0,5 |
P |
31,7 km - wiata |
30,4 |
Rozjazd w lesie, w lewo. |
0,9 |
P |
|
31,3 |
Rozjazd w lesie, w lewo. |
0,4 |
P |
|
31,7 |
Na końcu ogrodzenia szkółki leśnej, w lewo. |
0,6 |
P |
|
32,3 |
Skraj lasu, przed nami zabudowania gospodarstwa, droga sama prowadzi na wał przeciwpowodziowy. |
0,8 |
P |
|
33,1 |
Jaz na Ledze w Starostach [610], obecnie znajduje się tu elektrownia, a wcześniej stał młyn. |
0,4 |
Ż |
|
33,5 |
Rozjazd za Starostami - w prawo. |
0,8 |
Ż |
|
34,3 |
Szosa asfaltowa Kleszczewo - Wieliczki, jedziemy w prawo. Na tym odcinku dochodzi do szosy skrót trasy. |
0,4 |
A |
|
34,7 |
Za przystankiem PKS jedziemy w prawo. |
0,2 |
B |
|
34,9 |
Jaz na Ledze w Nowym Młynie [611]. Dziś funkcjonuje tu mała elektrownia( kiedyś był tu młyn). Jedziemy na wprost przez most, pod górę na drogę przez osiedle, za ostatnim domem w prawo i wyjeżdżamy na szeroką żwirówkę, na której skręcamy w lewo. |
0,6 |
P |
|
35,5 |
Rozjazd w polu za osiedlem, jedziemy w lewo do widocznej szosy. |
0,2 |
P |
|
35,7 |
Ponownie szosa asfaltowa - w prawo. |
0,5 |
A |
|
37,2 |
Skrzyżowanie w Wieliczkach, jedziemy w prawo. 600 m od skrzyżowania w stronę Olecka (w lewo) znajduje się cmentarz wojenny [612] z czasów I Wojny Światowej. Spoczywa tutaj 10 żołnierzy niemieckich i 26 rosyjskich, którzy polegli podczas działań w październiku 1914 roku. |
0,4 |
A |
|
37,6 |
Rozjazd w Wieliczkach przy kościele - w lewo. Wieliczki [613] –istniały już w 1540 roku. Pierwszy kościół zbudowano tu w 1552 roku, lecz został on spalony przez Tatarów w roku 1656. Po szybkiej odbudowie (do 1658 r.) kościół zburzył w 1674 r. silny huragan. Obecny barokowy kościół z modrzewia powstał w 1677 r. i jest to najstarszy drewniany kościół na Mazurach. Wewnątrz późnobarokowy ołtarz ze sceną ukrzyżowania, rzeźbiony przez Schoebla z Marggrabowej (1708 r.). Pierwsze organy ufundowano dopiero w roku 1876. Zniszczone przez Rosjan w trakcie walk podczas I wojny światowej zostały odrestaurowane przez organmistrza Nowaka z Królewca w 1920 roku. Pięknym przykładem snycerki jest galeryjkowy ołtarz przy wejściu do zakrystii, upamiętniający tragiczny czas najazdu tatarskiego. W rzeźbieniach ambony odnajdziemy herby fundatorów odbudowy kościoła. Kamienny mur okalający wejście na teren kościoła to pozostałość pomnika poświęconego 169 żołnierzom z parafii Wieliczki poległym w trakcie I Wojny Światowej. Obecnie w kościele dokonuje się renowacji starych polichromii. Wieś gminna- sklepy, bar, PKS. |
0,4 |
B |
|
38,0 |
Jedziemy pod wiaduktem kolejowym, za wiaduktem droga brukowana z wygodną ścieżką na brzegu jezdni, cały odcinek na wprost. |
1,4 |
B |
|
39,4 |
Punkt widokowy na szczycie wzniesienia – „Wzgórze Trzech Wież” [614]. Przy dobrej widoczności widzimy wieże kościelne Olecka, Wieliczek i Cimoch. Po lewej stronie mijamy Markowskie Bagna – możemy tutaj spotkać łosie i żurawie. |
2,7 |
B |
42,5 km okolice cmentarza w Markow-skich wiata |
42,1 |
Po przejechaniu dnem Wąwozu Magdaleny jesteśmy na skrzyżowaniu w Markowskich, skręcamy w lewo. |
0,4 |
Ż |
|
42,5 |
Po prawej cmentarz wojenny, spoczywa tutaj 117 żołnierzy niemieckich i 41 rosyjskich poległych w październiku 1914 roku. Jedziemy na wprost. Po lewej stronie drogi znajdują się niegdyś rozległe Markowskie Bagna. Osuszanie bagien rozpoczęto już w 1870 roku. Dziś, gdy kanały, rowy i torfowiska pozarastały, teren ten jest mało dostępny i stanowi ostoję zwierzyny. |
2,2 |
Ż |
|
44,7 |
Rozjazd przed Krupinem - w lewo. Na rozjeździe dróg rośnie drzewo zasadzone na pamiątkę plebiscytu z 1920 r. We wsi znajdziemy przykłady mazurskiego budownictwa drewnianego. Po prawej, wzdłuż szosy piękne kopce Krupińskich Pagórków. Sklep, PKS. |
2,1 |
A |
|
46,8 |
Skrzyżowanie w Imionkach - w prawo. Imionki – dawny majątek oleckiego pastora, park podworski oraz stary spichlerz. Dalej dawna stacja kolejowa, obok której widoczny jest hangar na lotnisku dla motolotni. |
2,2 |
A |
|
49,0 |
Jesteśmy na południowym krańcu jeziora Olecko Wielkie. Koniec szlaku niebieskiego. Znajdujemy się obok Szubienicznej Góry [615=531], gdzie jak podają pisma z 1727 r. „(...) złodzieje, podpalacze i ci, co ich w domach przetrzymują, śmiercią powrozową na gardle powinni być karani”. Dzisiaj miast szubienicy mamy ze wzgórza dobry widok na zatokę Szyjka. |
3,0 |
A |
|
* A – nawierzchnia bitumiczna (asfalt); B – bruk; Ż – droga gruntowa utwardzana żwirem, żużlem itp.; P – droga gruntowa nieutwardzona (piaszczysta).
Propozycje modyfikacji przebiegu szlaku
W przypadku oznakowania rowerowego szlaku EGO (patrz opis szlaków planowanych, nr 6), proponuje się likwidację szlaku na odcinku Babki Gąseckie – Pomiany – Gąsiorowo – Gąsiorówko – Kleszczewo – Starosty – Nowy Młyn – Wieliczki – Markowskie – Krupin – Imionki – Olecko. Pozostałby tylko 19,5-kilometrowy szlak Olecko – Olecko Małe – Zatyki – Kijewo – Babki Gąseckie.
Statystyka szlaku
Długości odcinków szlaku na terenie poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego
Jednostka samorządu |
Długość odcinka na terenie miasta/ powiatu [km] |
POWIAT OLECKI |
49 |
Długości odcinków szlaku z podziałem na rodzaje nawierzchni
Rodzaj nawierzchni |
Długość odcinka [km] |
%
|
Asfalt |
15,0 |
30,6 |
Bruk |
5,2 |
10,6 |
Droga gruntowa utwardzana żwirem, żużlem itp. |
19,2 |
39,2 |
Droga gruntowa nieutwardzona |
9,6 |
19,6 |
RAZEM |
49 |
100 |

